De bank heeft uit hoofde van haar maatschappelijke functie een bijzondere zorgplicht ten opzichte van haar cliënten. Deze zorgplicht brengt kort gezegd met zich mee dat een bank een bestaande (krediet)relatie enkel mag opzeggen als er een voldoende zwaarwegende grond voor opzegging bestaat en als de maatregel van opzegging proportioneel is in verhouding tot de wanprestatie van de cliënt.
De rechters in Utrecht die deze week de dagvaarding van de familie Ter Haar (OAD) tegen Rabobank in ontvangst namen, zullen met argusogen kijken naar hun collega’s in Amsterdam. Op 14 januari vellen zij een vonnis over een schadeclaim van honderd miljoen euro die is ingediend tegen ABN Amro. De afdeling Bijzondere Kredieten van de bank zou in 1999 ten onrechte het bedrijf Pharma Bio-Research failliet hebben laten gaan door de kredietfaciliteit in te trekken.
De uitspraak van woensdag past in de trend dat de afdelingen Bijzonder Beheer van de grootbanken steeds vaker in een verdacht daglicht komen te staan. Ondernemers die door de banken op de huid worden gezeten, schamen zich er niet meer voor hun ongenoegen kenbaar te maken. In april 2014 vroeg het CDA-Kamerlid Eddy van Hijum aan minister Dijsselbloem om opheldering over de methoden waarmee banken cliënten die in zwaar weer verkeren op de pijnbank leggen. Van Hijum kwam in het geweer naar aanleiding van een explosief rapport uit Engeland waaruit bleek dat de Royal Bank of Scotland (RBS) kleine en middelgrote ondernemers uit puur winstbejag overhevelde naar haar Global Restructuring Group – het equivalent van de Nederlandse afdeling Bijzonder Beheer. Eenmaal onder curatele kon aan de geplaagde klanten hogere tarieven worden berekend en werden zij gedwongen hun vastgoed tegen weggeefprijzen aan de bank te verkopen.
Van een ziekenboeg voor kwakkelende bedrijven ontwikkelde de Global Restructuring Group zich tot een van de meest profijtelijke onderdelen van RBS. Kamerlid Van Hijum legde de minister de vraag voor of ook Nederlandse banken zich schuldig maken aan dergelijke praktijken. Aanvankelijk zag Dijsselbloem geen reden tot nader onderzoek maar in oktober 2014 gaf hij de Autoriteit Financiële Markten (AFM) toch opdracht de afdelingen Bijzonder Beheer onder het vergrootglas te leggen. Dit verkennend onderzoek wordt 1 april aanstaande afgerond. Twee weken later, op 16 april, houdt de Tweede Kamer een hoorzitting over het onderwerp.